بهگشت معنوی
طلبه، مبلغ آموزه های دینی است. وظیفه دارد قواعد عمل دینی و سلوک پسندیده معنوی را به دیگران بیاموزد. طلبه هم باید خودش قاعده مند عمل کند و دفاع روشنی از شیوه و سیره خود داشته باشد و هم از آنجا که آموزگار رفتار است باید در بیان قواعد رفتار به دیگران موفق و کارآزموده باشد.
کارآمدی هر پدیده براساس سه شاخصه اهداف، امکانات و موانع آن پدیده مشخص می گردد.
قطعا نیروی انسانی دانشمند و متعهد در فرایند رسیدن به اهداف حوزه های علمیه، از اصلی ترین عامل می باشد. دستیابی به اهداف و آرمان ها، از اصول اساسی است. در این راستا هم جذب، و هم حفظ طلاب عالم و مستعد و متعهد، نیاز حوزه های علمیه جهت ارتقاء معنویت است.

خاستگاه معنوی طلاب
پلکان معنویت بین طلاب، طبعا به یکی از دو امر برمی گردد:
1 - نیروی انسانی حووزه های علمیه که خوب، دقیق، سخت کوش و منظم، ازحداقل امکانات به صورت حداکثری کار می کنند.
2- عناصر متنی و دستورالعمل ها ی مکفی
در خصوص گزینه اول، عدم غفلت متدینان، به ویژه خواص، که ابعاد مختلفی دارد، از اهمیت خاصی برخوردار است.
عامل انسجام بخشی معنویت
رشد معنوی عامل مهمی در پیروزی اهداف نظام مقدس اسلامی است. حوزه های علمیه مثل شهری صنعتی است که بخش های مختلف آن تامین کننده نیازهای مختلف طلاب می باشد. هماهنگی و همدلی اصولی بین بخش های مختلف کادر اجرایی ثمرات چشمگیری بر انتشار معنویت و عمق بخشی به آن می گذارد.
ماهیت ارزش های معنوی و فرهنگی حوزه های علمیه از آموزه های الهی ثابت تشکیل شده که هرگونه مقاومت بی جا در مقابل آن و یا تبعیت از ” مَن اماره” باعث سقوط انسانیت انسان می شود؛ و سموم خطرناک آن دیوار معنویت را تخریب خواهد کرد.

راهبردهای معنوی
تاویل و تفسیر وجود های اعتبار شده در طول تاریخ ممکن است دستخوش طبع خودسر و دنیاطلبی شده باشد، لزوم بازنگری در مفاهیم ارزش ها و عمق شکافی آن، بخصوص بصورت کارگاهی توسط طلاب، زیر نظر اساتید اخلاق، اساتید روش تحقیق، اساتید مهارت های زندگی و… دقت، تامل و تفکر طلاب و اساتید را دو چندان کرده و با ژرف نگری در این اعتبارها، ابزاری برنده و پیش برنده در توسعه معنویت می توان ساخت.که در حوزه ها است
پر رنگ تر کردن کارهای مقدسی که در حوزه ها است و توصیه به انجام آن ها با اخلاص، و نیز گوشزد کردن نعمات وافری که ثمرات آن قداست و اخلاص خواهد بود.
دقت در مساله صرفه جویی و حق الناس و مشارکت خلاقانه طلاب در بهره وری استعدادها نقش بسیار پر اهمیتی برای بالا رفتن از پلکان معنویت بشمار می رود.
هرگونه نقشی که به عهده بزرگواران اجرایی و طلاب است باید به خوبی ایفا شود و الا خود شکاف و زاویه فاصله از معنویت را بوجود می آورد.
نقش مثبت و عمق شکافی خالصانه ی، فرهنگی، آموزشی و پژوهشی کادر اجرایی، به دلیل نقش الگویی و سکان داربودن، نقش بسیار تاثیرگذار در تغییرکاهنده به فزاینده اهرم های معنوی خواهد بود. در غیر این صورت موریانه معنویت به توده حوزه ها سرایت و خدای ناخواسته پیامد قهری فساد آن، فضای بیرون حوزه را هم خواهد گرفت. همانطور که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم: صنفان من أمتي إن صلحا صلحت أمتي و إن فسدا فسدت أمتي! قيل: يا رسول الله و من هم؟ قال: الفقهاء و الامراء.
تخصص کافی ، مطالعه مستمر، کارایی لازم، پویا و بموقع هر یک از کادر اجرایی و اساتید، حرکت به سمت مطلوب آسمان معنویت خواهد بود.
کارگاه “راههای تقویت معرفت"با بررسی عوامل درونی و برونی آن، به کمک بارش فکری، تکلیف های راهبردی، ایجاد پست های وبلاگ، مسابقه، اهداء جوایزشایسته و مناسب، مصاحبه و دیدار با بزرگان و علمای راسخ در معنویت و علم و … راه های تمکین عاشق از محبوب است.
گره گشایی و عقده گشایی از مشکلات خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی طلاب بصورت چشمگیر تاثیر در همدلی و اشتیاق طلبه به امور روحی و دلگرمی او به حوزه و کادر آن دارد. فرایند این امر دلبستگی او به مقدسات دینی را می افزاید. شاید نتیجه دفعی و سریع نداشته باشد؛ اما بلند مدت بسیار اثر گذار است.
هشیاری درگرفتار نشدن به دنیاگرایی که در روایات به تار عنکبوت تشبیه شده است از امور مهم است. هوشیاری در تمام لحظات و زوایا از قبیل شهرت، قدرت، علم، امور ظاهری زیرکی طلبه و کادر است که باید در آن گرفتار نشد.

قلمرو دو بال علم و معنویت
مطالعه علمی طلاب باید طبق نسخه روحی رسول اکرم صلی الله علیه واله تا آخر عمراستمرار داشته باشد. طلبه فارغ التحصیل معنایی ندارد. ابتدا و انتهای شروع و پایان درس خواندن” من الحد ” به ” الی الحد” می باشد.جنون علم از کمی و سطح پایین آن به معنویت آسیب فراوانی می زند که باید مستمر مطالعه پویا و فعال انجام داد. رعایت مفاد علم اموزی مفید به منزله پلی برای عبور از موانع معنویت می باشد.